Sir Francis Drake urodził się około 1540 r. W Tavistock, w hrabstwie Devon. Był najstarszym z 12 synów Edmunda Drake’a, farmera protestanckiego wyznania i jego żony Mary Mylwaye. Ze względu na oskarżenia na tle religijnym w czasie Rebelii Modlitewników w 1549 r. cała rodzina Drake’ów musiała przenieść się do hrabstwa Kent. Był tam wyświęcony na diakona i został pastorem Kościoła Upnor. Ojciec Drake’a polecił syna swojemu sąsiadowi, który był w posiadaniu barki i parał się handlem węglem. Ten przyjął go na swojego podopiecznego i mając na uwadze ogromne postępy Francisa w żegludze postanowił po swojej śmierci przepisać na niego statek, ponieważ zmarł nie posiadając dzieci ani żony. W wieku 18 lat został ochmistrzem na statku pływającym do Zatoki Biskajskiej. Gdy miał 20 lat wybrał się na wyprawę do Gwinei. W 1563 r. po raz pierwszy popłynął do Ameryki, gdzie towarzyszył swojemu kuzynowi Johnowi Hawkinsowi, który pochodził z rodziny posiadającej całą flotę i jest uznawany za pierwszego brytyjskiego handlarza niewolnikami.
Pierwsze poważne sukcesy Francisa Drake'a'
W 1568 r. Drake brał udział w trzeciej ekspedycji Hawkinsa. W trakcie negocjowania dotowarowania i naprawy statku w hiszpańskim porcie w Meksyku zostali zaatakowani przez hiszpańskie okręty wojenne. Ocalały jedynie dwa statki Brytyjczyków. Na szczęście Drake’owi i Hawkinsowi udało się przeżyć. Uznaje się, że to właśnie ten incydent był katalizatorem wrogości Drake’a w stosunku do Hiszpanów i po bitwie w San Juan de Ulua przysiągł on zemstę. Dwa lata później, w 1570 r. brytyjski żeglarz dowodził dwoma statkami w czasie wyprawy do Indii Zachodnich. W 1572 r. wyruszył na pierwszą ze swoich znaczących wypraw. Planował zaatakować Przesmyk Panamski. Było to miejsce w którym rozładowywano skarby ze srebra i złota z Peru, aby dalej przetransportować je lądem na Morze Karaibskie, skąd hiszpańskie galeony pobierały je w mieście Nombre de Dios. 24 maja 1572 r. Drake wraz z 73 członkami załogi na dwóch statkach, jednym 70-tonowym o nazwie Pascha i drugim, ważącym 25 ton Swanem wyruszyli, aby przejąć Nombre de Dios. Pierwszy nalot miał miejsce w lipcu. Drake’owi i jego ludziom udało się przejąć skarb. Kiedy załoga Drake’a zauważyła, że ich kapitan krwawi postanowili się wycofać i porzucić skarb, byleby ocalić życie dowódcy. Drake nie porzucił jednak rządzy zemsty i pozostał w okolicach Nombre de Dios przez około rok regularnie urządzając najazdy na hiszpańskie statki i próbując przejąć ładunek. Jedną z bardziej udanych akcji było przejęcie w 1573 r. hiszpańskiego szlaku, którym przewożono kosztowności do Nombre de Dios. Drake czuwał na wodach w okolicach współczesnej Panamy. Namierzył też szlak w pobliżu portu wielokrotnie już wspomnianego miasta. Po zaatakowaniu go Brytyjczycy zdali sobie sprawę, że weszli w posiadanie około 20 ton srebra i złota. Większość skarbu zakopano, ponieważ załoga nie miała jak zabrać takiej ilości metali szlachetnych, odeszli więc z fortuną w złocie. Garstka ludzi, motywowana chęcią wzbogacenia się uznała, że warto zabrać ze sobą tyle złota i srebra ile tylko są w stanie unieść w czasie 18-milowego marszu powrotnego w górskim, porośniętym dżunglą terenie. Gdy dotarli na miejsce zakotwiczenia łodzi okazało się, że statki zniknęły. Wykończeni, głodni i przygnębieni Brytyjczycy nie mieli dokąd iść, a Hiszpanie wciąż deptali im po piętach. Drake otrząsnął swoich ludzi i postanowił zakopać skarb na plaży oraz zbudować tratwę, żeby popłynąć z dwoma ochotnikami 10 mil wzdłuż wybrzeża do miejsca, w którym zostawili okręt flagowy. Kiedy Francis Drake wdrapał się na pokład jego ludzie byli przejęci zszarganym wyglądem swojego kapitana. Załoga zdała sobie sprawę, że coś musiało pójść nie po ich myśli i spytali Drake’a o to, jak poszła zasadzka. Ten, pomimo nie najlepszego położenia teatralnie udawał przygnębienie, po czym parsknął śmiechem, zdjął z szyi naszyjnik z hiszpańskiego złota i wykrzyknął „Towarzysze! Udało się”. 9 sierpnia 1573 r. powrócili do Plymouth. To w czasie tej ekspedycji Drake wspiął się na wysokie drzewo i górach nieopodal Przesmyku Panamskiego, a zatem został pierwszym Anglikiem, który ujrzał Ocean Spokojny. Jak później zaznaczył, że gdy ujrzał wody Pacyfiku, miał nadzieję, iż pewnego dnia jakiś Brytyjczyk będzie wstanie kiedyś po nim pływać. Sam uczynił to parę lat później. Po powrocie Francisa Drake’a do Anglii, rząd postanowił o podpisaniu tymczasowego rozejmu z królem Filipem II, aby ten nie był w stanie dowiedzieć się o zasługach brytyjskiego kapitana. W Anglii Drake został uznany za bohatera, natomiast w Hiszpanii za pirata, ze względu na regularne najazdy na Hiszpanów. W 1575 r. brytyjski żeglarz był obecny w czasie masakry na wyspie Rathlin na Kanale Północnym. Drake wypełniał polecenia Sir Henry’ego Sidneya i Hrabiego Essexu. Sir John Norreys i Drake przeprowadzili obławę zamku. Atakowani poddali się, ale mimo tego wojska Norreys’a zabiły wszystkich 200 żołnierzy i ponad 400 cywili, w tym kobiety i dzieci. W międzyczasie Francis Drake miał za zadanie nie pozwolić irlandzkim i szkockim posiłkom zejść na ląd.
Wyprawa dookoła Ziemi
Po sukcesie związanym z przejęciem Przesmyku Panamskiego, królowa Elżbieta I zleciła Drake’owi wyruszenie na ekspedycję przeciwko Hiszpanom wzdłuż amerykańskiego wybrzeża od strony Pacyfiku. Wypłynął z Plymouth 15 listopada 1577 r., ale od kompania od razu napotkała ciężkie i przerażające ich warunki pogodowe. Byli zmuszeni zatrzymać się Falmouth na terenie Kornwalii, skąd musieli wrócić do punktu wyjścia w celu naprawy statku. Po kroku wstecz, brytyjski żeglarz po raz kolejny wypłynął na pełne morze na pokładzie statku o nazwie Pelican. Załoga była złożona ze 164 mężczyzn rozlokowanych w sumie na pięciu statkach. Niedługo potem do całej kompanii dołączył szósty statek, Santa Maria, który został przejęty niedaleko Wysp Zielonego Przylądka i wcześniej służył jako portugalski statek handlowy. Do załogi dołączył również kapitan Nuno da Silva, człowiek z ogromnym doświadczeniem w nawigowaniu po wodach Ameryki Łacińskiej. Ze względu na śmierć wielu członków załogi podczas pokonywania Oceanu Atlantyckiego, Drake był zmuszony zatopić dwa statki- Swan i Christopher. Zszedł na ląd na terenach dzisiejszej Argentyny, gdzie idąc przykładem Ferdynanda Magellana zabił buntownika Thomasa Doughty’ego. W międzyczasie załoga zauważyła gnicie niektórych części Santa Marii, więc zdecydowali się na spalenie okrętu.
Załogę w San Julian zastała zima, więc Drake podjął decyzję o przeczekaniu jej zanim podejmie próbę pokonania Cieśniny Magellana. Trzy pozostałe statki w końcu wypłynęły z San Julian i obrały kurs na Cieśninę Magellana znajdującą się na południowym krańcu Ameryki Południowej. Parę tygodni później, we wrześniu 1578 r. Drake dotarł w końcu na rozległe wody Pacyfiku. Nieszczęście jednak wciąż trzymało się kapitana, ponieważ w czasie burzy ucierpiał jeden z trzech pozostałych statków, Marigold dowodzony przez Johna Thomasa. Cała sytuacja miała miejsce już w Cieśninie Magellana i spowodowała również usterki okrętu Elizabeth, który musiał obrać kurs powrotny do Anglii. W efekcie przetrwał jedynie Pelican. Po przepłynięciu cieśniny statek zepchnęło na południe co przyczyniło się do odkrycia przez Drake’a wyspy, którą ten nazwał Wyspą Elżbiety. Jeszcze w trakcie przepływania przez Cieśninę Magellana Drake wraz z załogą wdali się w bitwę z tubylcami z Patagonii. Podczas postoju w tych rejonach załoga statku odkryła, że napar z kory drzewa Drimys winteri może być używany jako lekarstwo na szkorbut.
Pirat zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej i Północnej
Francis Drake kontynuował podróż na swoim flagowym, osamotnionym już okręcie, którego nazwę zmieniono na Golden Hind. Galeon popłynął na północ wzdłuż wybrzeża Ameryki Łacińskiej po drodze atakując hiszpańskie porty i plądrując miasta. Przejęto również pewne hiszpańskie statki i użyto ich map, które były dokładniejsze od tych używanych przez Brytyjczyków. Zanim Drake dopłynął do Peru zawitał na chwilę na wyspę Mocha, gdzie został poważnie zraniony przez jednego z Araukanów, jednego z plemion Ameryki Południowej. Po tym incydencie Brytyjczycy ograbili port w Valparaiso w Chile, gdzie zdobyli min. statek pełen chilijskiego wina. Niedaleko Limy przejęli również okręt z 25,000 pesos. Dobra passa trwała dalej, bowiem Drake namierzył kolejny hiszpański statek, Nuestra Senora de la Concepción, który płynął na zachód w kierunku filipińskiej Manili. Drake postanowił ścigać okręt i wreszcie udało mu się go dogonić i dopuścić abordażu. Okazało się, że była to słuszna decyzja, ponieważ statek był po brzegi wypełniony bogactwami. Drake był tak zadowolony łupem, że postanowił okazać łaskę załodze, zjadł nawet z nimi kolację, po czym wysadził i obdarował stosownie do rangi. Po zrabowaniu hiszpańskiego okrętu Golden Hind obrał kurs na północ. Sir Francis Drake miał nadzieję napotkać kolejny sycie wypełniony statek wracający z Manili do Acapulco. Co prawda żadnego celu już nie znaleziono, ale 17 czerwca 1579 r. Drake dopłynął do Kalifornii. Tam naprawiono Golden Hind i uzupełniono zapasy. Załoga zabawiła chwile w okolicy utrzymując przyjazne relacje z miejscowymi. Uznał też te tereny za własność Wielkiej Brytanii w imię Trójcy Świętej i ochrzcił je jako „Nova Albion”, czyli „Nowa Brytania”. 26 września 1580 roku Golden Hind zawitał do portu Plymouth wraz z kapitanem i 59 pozostałymi członkami załogi oraz mnóstwem łupów. Po tej podróży Drake został ochrzczony pierwszym Anglikiem, który opłynął Ziemię.
Wojny z Hiszpanią
Królowa brytyjska zdecydowała o trzymaniu podróży w tajemnicy przed Hiszpanami, a sami jej uczestnicy przysięgli na życie, że nie zdradzą żadnych sekretów. 4 kwietnia 1581 r. Królowa nadała Drake’owi tytuł szlachecki na pokładzie Golden Hind w porcie w Deptford. Drake był również wyjątkowo przebiegłym politykiem. Tajemnicą poliszynela było też to, że często działał jak najbardziej na swoją korzyść. Mimo to, był postacią dość wpływową na brytyjskiej scenie politycznej tamtego okresu, istnieją również pewne dowody, że aktywnie udzielał się w Westminsterze, pomimo bycia członkiem parlamentu. Po powrocie ze swojej ostatniej wyprawy został nawet burmistrzem Plymouth. W 1580 r. Francis Drake zakupił posiadłość Buckland Abbey w Devonie. Mieszkał w nim przez 15 lat aż do czasu swojej ostatniej wyprawy, potem dom zajmowały kolejne pokolenia jego rodziny. Jako że król hiszpański Filip II zadeklarował wojnę, Elżbieta I przekazała przez Francisa Walsinghama rozkaz Drake’owi, aby ten wyruszył na wyprawę w celu atakowania hiszpańskich kolonii. Ekspedycja opuściła Plymouth we wrześniu 1585 r. Drake dowodził 21 statkami, na których znajdowało się 1,800 żołnierzy pod dowództwem Christophera Carleill’a. Najpierw zaatakowano Vigo, następnie splądrowano Santiago na Wyspach Zielonego Przylądka, potem napadnięto na port San Domingo, po czym przejęto miasto Cartagena de Indias w dzisiejszej Kolumbii. 6 czerwca 1586 r. , podczas powrotu do Anglii Brytyjczycy najechali na fort w San Augustin. 22 lipca ekspedycja powróciła do portu w Portmouth, a Drake został okrzyknięty bohaterem. Nie był to jednak koniec zatargów z Hiszpanami. W 1587 r. Drake okupował dwa główne porty hiszpańskie- Cadiz i Corunna. Zniszczył przy okazji aż 37 statków wojskowych i handlowych. Cały atak opóźnił planowaną przez Hiszpanów inwazję o cały rok! Następnego miesiąca Drake patrolował linię brzegową Półwyspu Iberyjskiego pomiędzy Lizboną a Przylądkiem Świętego Wincenta notorycznie gnębiąc i niszcząc statki dostarczające zaopatrzenie. Drake pełnił funkcję wiceadmirała brytyjskiej floty, admirałem był Charles Howard, Pierwszy Hrabia Nottingham, w czasie walk z Wielką Armadą mającą najechać Anglię w 1588 r. W czasie pościgu za hiszpańską flotą na brytyjskich wodach Drake’owi udało się przejąć galeon Rosario, wraz z jego dowódcą i załogą. Było to niezwykle cenne posunięcie, bo galeon przewoził pieniądze na opłacenie hiszpańskiej armii. Rok po pokonaniu Wielkiej Armady Drake wraz z Sir Johnem Norreysem mieli odnaleźć i zniszczyć pozostałe statki, wesprzeć rebeliantów w Lizbonie i w razie możliwości przejąć Azory. I co prawda udało się zniszczyć parę statków w porcie w A Coruna, jednak okupili to ogromnymi stratami, ponieważ zginęło około 12tys. żołnierzy i zniszczono 20 statków. Drake musiał ocalić pozostałe statki i udać się w kierunku Lizbony. Kariera żeglarska Drake’a trwała do końca jego życia. W 1595 r. poniósł porażkę podczas próby ataku na port w Las Palmas. Potem poniósł jeszcze parę porażek, aż w końcu przegrał Bitwę o San Juan. Hiszpańscy kanonierzy z twierdzy Castillo de Moro przestrzelili kulą armatnią ścianę kabiny Drake’a, ale kapitanowi udało się przeżyć. Brytyjski żeglarz po raz kolejny chciał przeprowadzić natarcie na San Juan, ale parę tygodni potem, w styczniu 1596 r., w wieku 56 lat, zmarł na dyzenterię, powszechną w tropikach chorobę. Po śmierci Sir Francisa Drake’a flota brytyjska wycofała się. Tuż przed śmiercią Francis Drake zażyczył sobie być pochowanym w pełnej zbroi. Pogrzebano go na dnie morza niedaleko Portobelo, w pobliżu wraków dwóch brytyjskich statków- Elizabeth i Delight.
Polecane teksty:
Wielkie odkrycia geograficzne
Historia epoki wielkich odkryć georgaficznych. Rozwój żeglarstwa, przyczyny działania odkrywców i skutki dla cywilizacji w XV i XVI wieku.
Czytaj dalej
Marynizm i malarstwo marynistyczne
Historia sztuki i malarstwa marynistycznego. Co inspirowało artystów do tworzenia swoich dzieł z elementami morskimi. Jakie były największe dzieła kolejnych epok.
Czytaj dalej
Film Wyprawa Magellana
Wyprawa Magellana to animowana podróż dookoła Ziemi z barwnymi przygodami, życiem na statku, dziką przyrodą oraz wątkiem miłosnym.
Czytaj dalej