Jacques Cartier


Jacques Cartier

Jacques Cartier urodził się w 1491 lub 1492 r. w Bretanii. Niestety niewiele wiadomo o dzieciństwie Cartiera, poza tym, że był on synem urzędnika z Saint-Malo. W wieku 29 lat Francuz ożenił się z Mary Catherine des Granches a trzy lata po ślubie został nawigatorem w wyprawie Giovanniego da Verrazzano. W 1534 r. Jean La Veneur przedstawił podróżnika królowi Franciszkowi I z propozycją zorganizowania wyprawy do Ameryki. Był to pomysł podobny do tego sprzed 10 lat, kiedy to król z nadzieją odkrycia drogi do Chin chciał zlecić tego typu wyprawę właśnie da Verrazzano, lecz do ekspedycji wówczas nie doszło. Kardynał La Veneur wiedział jednak, że Cartier posiada wystarczające umiejętności, żeby poprowadzić statki w celu odkrycia nowych ziem. 20 kwietnia 1534 r. Jacques Cartier wyruszył na wyprawę, która miała na celu dotarcie do Azji i odkrycie złota oraz innych cennych kruszców. Pod swoim dowództwem miał 2 statki i 61 ludzi. Przepłynięcie oceanu zajęło Cartierowi 20 dni. Po tym czasie dotarł do Nowej Funlandii, Zatoki św. Wawrzyńca, Wyspy Magdaleny (gdzie jego załoga wybiła około 1000 alk olbrzymich) i do Wyspy św. Edwarda. Opłynąwszy te miejsca dotarł wreszcie do stałego lądu, gdzie po raz pierwszy spotkał tubylców. Najprawdopodobniej próbował nawiązać relacje handlowe. 24 lipca postawił 10-metrowy krzyż ze słowami "Niech żyje król Francji" na terenie półwyspu Gaspé co symbolizowało przejęcie terytorium w imieniu Franciszka I. Co prawda Indianie z osady Stadaconé w pewnym stopniu zdawali sobie sprawę z intencji obcych, wciąż jednak byli do nich nastawieni pozytywnie. Wódz plemienia, Donnacona, wyraził nawet zgodę na ujęcie dwóch jego synów i zabranie ich do Francji, pod warunkiem, że wrócą oni z dobrami pochodzącymi z Europy nadającymi się na handel. Chłopcy ostatecznie poznali język francuski i zostali tłumaczami podróżnika. Cartier wrócił do Francji we wrześniu 1534 pewny, że dotarł do Chin.

Już rok później Jacques Cartier wyruszył na drugą wyprawę. Tym razem do dyspozycji miał 3 statki, 110 ludzi i dwóch tłumaczy, synów Donnacony. Tym razem Francuz postanowił ruszyć w górę rzeki św. Wawrzyńca. Dopłynąwszy do Stadaconé zostawił największe statki w pobliskim porcie i wyruszył najmniejszym z nich do Hochelagi, gdzie dotarł 2 października. Było to miasto dużo bardziej zaludnione, niż odkryte już Stadaconé. Z tego powodu odkrywców witały niezliczone tłumy gapiów. Na nieszczęście podróżników, napotkali oni kaskady rzeczne, które uniemożliwiły im dalszą wyprawę. Cartier, przekonany, że kaskady występują na Przejściu Północno-Zachodnim, wierzył, że to jedyna przeszkoda na drodze do Chin. Po dwóch dniach Cartier zdecydował się na powrót do Stadconé, gdzie postanowił spędzić zimę. Załoga wzmocniła swój fort, zebrała drewno na opał i nacierali jedzenie solą w celu przedłużenia jego przydatności. Od listopada 1535 r. do kwietnia 1536 r. flota nie mogła posunąć się naprzód, ze względu na zamarzniętą rzekę, podobno grubość lodu sięgała nawet 2 metrów. Na dodatek wśród Irokezów i Francuzów szalał szkorbut, który dziesiątkował ludność. Na szczęście Cartier trafił na lekarstwo, które uratowało resztę załogi. W maju 1536 r. Cartier wyruszył wraz z kompanami w drogę powrotną. Zdecydował się przy tym na porwanie Donnacony, żeby ten mógł być dowodem na odkrycie nowych terenów. Żeglarz chciał też, żeby Donnacona opowiedział historię mitycznego Królestwa Saguenay. 14 maja 1536 r. ekspedycja dotarła do ojczystego portu, co wieńczyło ich ponad roczną i najbardziej dochodową wyprawę.

17 października 1540 roku król zlecił Cartierowi trzecią podróż, której głównym celem była kolonizacja Kanady. Jednak 15 stycznia 1541 Cartier został "wygryziony" z pozycji dowódcy wyprawy przez przyjaciela Franciszka I, niejakiego Jean-François de La Rocque de Robervala- hugenota dworzanina. Cartier został jego głównym nawigatorem, lecz podczas oczekiwania na zapasy i artylerię dowódca wyprawy pozwolił mu ruszyć naprzód. W maju 1541 roku Cartier po raz trzeci opuścił port w Saint-Malo, mając do dyspozycji 5 statów. Tym razem jednak wyprawie przyświecał cel zgoła inny niż do tej pory. Chęć odkrycia drogi do Azji poszła w zapomnienie. Tym razem chciano odnaleźć legendarne Królestwo Saguenay oraz osiedlić brzegi rzeki św. Wawrzyńca. Kiedy Cartier dotarł do Stadacone reakcja rdzennych mieszkańców tej osady nie była zbyt zachęcająca, Francuz odpuścił więc pomysł budowania tam osady i podjął decyzję o popłynięciu dalej. Popłynąwszy kilka kilometrów w górę rzeki zdecydował się założyć osadę we wcześniej upatrzonym miejscu (osada ta jest teraz jedną z dzielnic Quebec w Kanadzie). Członkowie załogi zbierali wszystkie kamienie, które wyglądały na cenne tudzież szlachetne, z nadzieją, że znaleźli złoto bądź diamenty. Okazało się jednak, że były to w rzeczywistości mniej warte kamienie. 2 września 1541 r. dwa statki zostały wysłane w drogę powrotną załadowane w minerały. Niespełna 5 dni później Cartier wyruszył na rekonesans w celu odnalezienia Saguenay. Po raz kolejny został jednak zatrzymany przez złą pogodę i kaskady na wysokości Hochelagi, przez co nie mógł dotrzeć do Ottawy. Cartier zdecydował się na powrót do fortu, gdzie sytuacja niezwykle go zaskoczyła (lub nawet przeraziła). Okazało się, że plemię Irokezów wybiło ponad 30 Francuzów. Tak naprawdę niewiele wiadomo co się stało, ponieważ mało jest zapisków z zimy 1541-1542 r. Ze względu na straty w ludziach i niewystarczająco liczną załogę Cartier zdecydował się na powrót do Francji. Po drodze napotkał jednak Robervala, który nalegał, aby ekspedycja dalej szukała Królestwa Saguenay. Cartier był jednak przeciwny tej decyzji i pod osłoną nocy wymknął się w dalszą drogę powrotną do swojej ojczyzny. Podróżnik cały czas żył w przekonaniu, że jego statki zawierają cenne kruszce.

Trzecia podróż na tereny północnej Ameryki była jego ostatnią. Resztę życia Cartier spędził w Saint-Malo. Zmarł 1 września 1557 r., w wieku 65 lat. Najbardziej prawdopodobną przyczyną śmierci był tyfus. Najprawdopodobniej Cartier jako pierwszy użył nazwy "Kanada". Samuel de Champlain był kontynuatorem jego dzieła.

Wyprawa Jacques'a Cartier'a

Wyprawa Jacquesa Cartiera

Źródło: Wikipedia

Polecane teksty:

Mapa Świata 1720

Wielkie odkrycia geograficzne

Historia epoki wielkich odkryć georgaficznych. Rozwój żeglarstwa, przyczyny działania odkrywców i skutki dla cywilizacji w XV i XVI wieku.

Czytaj dalej
Malarstwo marynistyczne

Marynizm i malarstwo marynistyczne

Historia sztuki i malarstwa marynistycznego. Co inspirowało artystów do tworzenia swoich dzieł z elementami morskimi. Jakie były największe dzieła kolejnych epok.

Czytaj dalej
Film Wyprawa Magellana

Film Wyprawa Magellana

Wyprawa Magellana to animowana podróż dookoła Ziemi z barwnymi przygodami, życiem na statku, dziką przyrodą oraz wątkiem miłosnym.

Czytaj dalej