Marco Polo

Marco Polo (ur. 1254 w Wenecji) to jeden z najsłynniejszych podróżników średniowiecza. Jego wyprawy i Opisanie świata sprawiły, że Europa po raz pierwszy zobaczyła Daleki Wschód oczami wiarygodnego świadka. Poniżej opowiadam o jego życiu i drodze do Chin, o latach spędzonych u chana Kubilaja oraz o tym, dlaczego jego relacja zmieniła wyobrażenie Europejczyków o Azji.

Wenecja, kupcy i wielka ciekawość świata

Marco dorastał w potężnej republice kupieckiej. Wenecja handlowała na całym Morzu Śródziemnym i konkurowała z Genuą. Rodzina Polo należała do wpływowego patrycjatu. Ojciec, Mikołaj, oraz stryj, Mateusz, często wyjeżdżali z towarami na Wschód. To oni pierwsi dotarli aż do dworu mongolskiego i mieli audiencję u Kubilaja chana. Wrócili po latach, przywożąc listy do papieża i wieści, które w Europie brzmiały niemal jak bajka.

W drogę na Wschód – pierwsza wielka wyprawa Marco

W 1271 roku, mając około 17 lat, Marco wyruszył z ojcem i stryjem do Azji. Podróż wiodła przez Armenię, Persję i okolice Ormuzu, dalej przez surowe góry Hindukuszu i wysokie przełęcze Pamiru. Wędrowcy zmagali się z chłodem, chorobami i brakiem wody. Po przebyciu pustyń Azji Środkowej dotarli do północnych Chin. Po trzech i pół roku stanęli na dworze Kubilaja w Chanbałyku (dzisiejszym Pekinie).

Kubilaj chan i zadania młodego Wenecjanina

Kubilaj, wnuk Czyngis-chana, rządził ogromnym imperium, łącząc tradycje mongolskie z chińskimi. Marco szybko zyskał jego zaufanie: obserwował urzędy, zwyczaje i handel, a z czasem powierzono mu zadania administracyjne. Źródła wspominają jego podróże inspekcyjne, m.in. do prowincji na południu. Marco opisuje miasta pełne rzemieślników, mosty nad wielkimi rzekami, papierowe pieniądze, urzędową pocztę i tłoczne bazary. Dla Europejczyków lat 70. XIII wieku brzmiało to niewiarygodnie – ale właśnie ta „codzienność” Azji uczyniła jego relację tak cenną.

Codzienność imperium: pieniądz, poczta, miasta

Polo pisał o papierowym pieniądzu – nowości, która długo jeszcze nie przyjęła się w Europie – oraz o sprawnej komunikacji dzięki stacjom pocztowym. Zwracał uwagę na planowe budowy, spichlerze, magazyny soli i porcelany, a także na ogromną skalę rolnictwa ryżowego. Te opisy nie były naukowym traktatem, lecz zapiskami wędrowca, który umiał patrzeć uważnie i prosto opowiadać.

Siedemnaście lat w Azji: południe Chin, wybrzeża i szlaki morskie

Rodzina Polo spędziła w państwie Kubilaja około siedemnastu lat. Marco przemieszczał się między regionami, odwiedzając rynki i porty, w których krzyżowały się towary ze Wschodu i Zachodu. Zauważał bogactwo przypraw, jedwabiu i kamieni szlachetnych, ale też różnorodność religii i obyczajów. To właśnie szerokie spojrzenie – od stepów po tropikalne wybrzeża – sprawiło, że jego relacja jest tak pełna.

Powrót przez morza: Jawa, Sumatra, Cejlon i Indie

Gdy nadszedł czas powrotu, Polo otrzymali od chana listy i dary. Wyruszyli drogą morską, towarzysząc korowodowi, który miał odprowadzić księżniczkę przeznaczoną władcy Persji. Trasa wiodła przez Morze Południowochińskie, wzdłuż Jawy i Sumatry, dalej przez Cejlon do Indii. W Europie powracający budzili sensację nie tylko opowieściami, lecz także wiedzą praktyczną: jak płynąć, gdzie zaopatrywać się, kiedy wyruszać z monsunem.

„Opisanie świata” – książka, która rozpaliła wyobraźnię

W 1298 roku, w czasie wojny Wenecji z Genuą, Marco trafił do niewoli. Tam poznał Rustycjana z Pizy, który spisał jego opowieści. Tak powstało Opisanie świata (znane też jako Il Milione). Czytelnicy w Europie byli podzieleni: jedni wierzyli, inni twierdzili, że to fantazja. Z czasem okazało się, że wiele opisów – od miast i szlaków po zwyczaje – znajduje potwierdzenie w niezależnych źródłach. Księga stała się jednym z najważniejszych przewodników po Azji dla zachodnich kupców i żeglarzy.

Dlaczego ta relacja była tak ważna?

Relacja Marco Polo była przełomowa, ponieważ po raz pierwszy Europejczycy mogli poznać Daleki Wschód opisany w sposób tak szczegółowy i obrazowy. Dzieło łączyło informacje o bogactwie i przepychu dworu Kubilaja z obserwacjami dotyczącymi handlu, miast i codziennego życia mieszkańców. Jego opisy rozbudziły wyobraźnię i sprawiły, że kolejne pokolenia żeglarzy i podróżników zaczęły myśleć o wyprawach poza znane granice.

Dziedzictwo Marco Polo: od ciekawości do wielkich odkryć

Marco Polo nie był odkrywcą w sensie „pierwszego Europejczyka na nowym lądzie”, ale był kimś więcej – przewodnikiem po świecie, który dotąd znaliśmy tylko z legend. Jego książkę czytano przez wieki; inspirowała żeglarzy epoki odkryć, w tym Krzysztofa Kolumba. Dzięki Polo Europejczycy zaczęli myśleć o Azji nie jak o krainie baśni, lecz jako o realnym partnerze handlowym – bogatym i różnorodnym.

Kim był naprawdę Marco Polo? Kilka słów o wiarygodności

Wokół jego relacji narosło wiele sporów: czemu nie wspomina o niektórych zwyczajach, które my dziś kojarzymy z Chinami? Pamiętajmy, że pisał o tym, co sam widział i co uznał za ważne dla czytelników na Zachodzie. Nie miał map satelitarnych ani aparatu – miał uważne oczy i dobrą pamięć. Dlatego jego „Opisanie świata” to świadectwo podróżnika, a nie encyklopedia. I właśnie w tym tkwi jego siła.

Znaczenie podróży i dzieła Marco Polo

Dzieło Marco Polo było nie tylko relacją z podróży, ale także pomostem między Wschodem a Zachodem. Dzięki niemu Europa dowiedziała się więcej o Chinach, Mongolii, Indiach i innych regionach Azji. Marco Polo stał się symbolem odwagi, ciekawości i ducha odkrywcy.

Marco Polo a jedwabny szlak

Opowieści Marco Polo utrwaliły obraz Jedwabnego Szlaku jako arterii łączącej dwie wielkie cywilizacje – Europę i Chiny. Pokazały, jak ważny był handel, wymiana kulturowa i spotkanie różnych światów. To właśnie dzięki takim podróżnikom Zachód otworzył się na egzotyczne towary i idee, które wpłynęły na rozwój późniejszych odkryć geograficznych.

Źródło: Antoni Kudławiec, Odkrycia geograficzne, PWKS we Lwowie, 1938

Trasy podróży

Źródło: Wikipedia

Kalendarium

• 1254 W Wenecji urodził się Marco Polo w zamożnej rodzinie kupieckiej
• 1260 Umiera matka Marco - zostaje wychowankiem ciotki i wujka
• 1262 Wyprawa taty i wujka Marco do Chin - wizyta na dworze Kublai Khana
• 1271 Rozpoczęcie pierwszej podróży do Chin
• 1274 Przybycie do Chin i nauka języka chińskiego
• 1275 Pierwsza misja dla cesarza Chin. Marco Polo zdobywa zaufanie Kublai Khana.
• 1280 Praca dla Kublai Khana i przyjęcie posady zarządcy jednego z chińskich miast.
• 1295 Powrót Marco Polo do Wenecji po misji przewiezienia córki Kublai Khana do Persji. Wenecja w stanie wojny z Genuą.
• 1298 Marco więźniem wojennym. Spisanie przez współwięźnia opowieści o podróżach Marco.
• 1299 Marco Polo opuszcza więzienie
• 1300 Marco bierze ślub. Ma trzy córki.
• 1307 Marco staje się sławny. Ludzie są zafascynowni światem wschodu.
• 1324 Marco Polo umiera w wieku 74 lat.
• 1453 Podróżnicy wykorzystują mapy Marco do Chin i podróżują tą samą trasą
• 1851 Uhonorowanie Marco Polo poprzez nazwanie statku jego imieniem. Jako pierwszy opływa świat poniżej 6 miesięcy.

Quiz o wielkich odkrywcach

Sprawdź swoją wiedzę o wielkich podróżnikach i ich odkryciach geograficznych w naszym teście.

Quiz

Polecane teksty:

Wielkie odkrycia geograficzne

Historia epoki wielkich odkryć georgaficznych. Rozwój żeglarstwa, przyczyny działania odkrywców i skutki dla cywilizacji w XV i XVI wieku.

Czytaj dalej

Marynizm i malarstwo marynistyczne

Historia sztuki i malarstwa marynistycznego. Co inspirowało artystów do tworzenia swoich dzieł z elementami morskimi. Jakie były największe dzieła kolejnych epok.

Czytaj dalej