Francisco Pizarro González urodził się około 1471 r. w hiszpańskim Trujillo. Był nieślubnym synem pułkownika piechoty Gonzalo Pizarro i Francisci González. Wiadomo, że niewiele uwagi poświęcono edukacji Francisca i w efekcie młodzieniec wyrósł na analfabetę. Jego ojciec służył w prowincji Nawarra, a także we włoskich kampaniach pod Cordobą. Duża część młodości Pizarro nie jest znana, jego żeglarska historia rozpoczyna się 10 listopada 1509 r., kiedy to popłynął z Hiszpanii do Nowego Świata z Alonso de Ojedą na ekspedycję do Uraby i Cartageny w Kolumbii, gdzie dołączył do floty Martina Fernandeza de Enciso. W 1513 r. towarzyszył Vasco Balboa w przepłynięciu przez Przesmyk Panamski na wody Pacyfiku.
Rok później Pedro Arias Dávila został świeżo upieczonym gubernatorem Castilla de Oro. W ciągu następnych pięciu lat Pizarro został bliskim współpracownikiem Dávili, który mianował hiszpańskiego żeglarza repartimiento. Kiedy Dávila zdecydował się pozbyć się Balboa, poinstruował Pizzaro do aresztowania go i doprowadzenia przed sąd. W styczniu 1519 r. Balboa został dekapitowany, a Francisco został nagrodzony pozycją burmistrza Alcalde i tytułem magistra za lojalność wobec Dávili. Wieści o peruwiańskich bogactwach i sukcesie Cortésa poruszyły Pizarro, który podjął decyzję o organizacji ekspedycji mających na celu podbicie Imperium Inków: pierwszej w 1524 r., drugiej dwa lata później. Niestety obie były nieudane, na co wpływ miała wrogość tubylców, zła pogoda i braki w zaopatrzeniu. Pierwsza próba zbadania Ameryki Łacińskiej została podjęta w 1522 r. Przez Pascuala de Andagoya. Tubylcy, których Andagoya spotkał na swojej drodze powiedzieli mu o bogatym w złoto terytorium znanym jako Viru, które leżało niedaleko rzeki Piru. Andagoya finalnie nawiązał kontakt z kilkoma miejscowymi curacas, którzy byli według niego wiedźmami i czarnoksiężnikami. Dotarłszy do rzeki San Juan, Pascual de Andagoya zachorował i powrócił do Panamy. Rozpuścił wieść i opowieści o Piru - wielkiej krainie pełnej w złoto, legendarnym El Dorado. Te rewelacje, a także wiadomości o sukcesie Cortésa w Meksyku, zwróciły uwagę Francisco Pizarro.
Pierwsza wyprawa Pizzaro do Peru
W 1524 r., wciąż przebywając w Panamie, Pizarro nawiązał współpracę z księdzem Hernando de Luque i żołnierzem, Diego de Almagro. Trójca miała później odkryć i podbić południe. Pizarro, Luque i Almagro poźniej zgodzili się na podzielenie po równo podbitych terenów imperium, które z założenia miało zniknąć. Ich umowa była jedynie ustna, a swój pakt ochrzcili „Empresa del Levante”. Wspólnie ustalili, że Pizarro stanie na czele ekspedycji, Almagro zapewni zaplecze militarne i racje żywnościowe, a Luque będzie odpowiedzialny za finanse i inne kwestie dotyczące zaopatrzenia. W listopadzie 1524 r., trzy pierwsze ekspedycje opuściły Panamę w celu podbicia Peru. W skład kompanii wchodziło 80 mężczyzn i 40 koni. Diego de Almagro pozostał w tyle, ponieważ miał za zadanie zrekrutować ludzi, zebrać dodatkowe zapasy i dołączyć do Pizarro później. Gubernator Panamy, Pedro Dávila w pierwszej chwili zatwierdził pomysł Pizarro na eksplorację Ameryki Południowej. Wyprawa ta okazała się jednak jedną wielką porażką. Ludzie Pizarro dotarli nie dalej niż do Kolumbii, a powolną eksplorację utrudniały złe warunki pogodowe, problemy z żywnością i drobne potyczki z wrogo nastawionymi tubylcami. W jednej z nich Almagro stracił oko. W obawie przed dalszymi kłótniami z miejscową ludnością Pizarro podjął decyzję o powrocie do Panamy.
Druga wyprawa Pizzaro do Peru
Dwa lata później Pizarro, Almagro i Luque rozpoczęli planowanie drugiej wyprawy za pozwoleniem Pedrariasa Dávili. Gubernator, który osobiście sprawował pieczę nad przygotowaniami drugiej ekspedycji na północ do Nikaragui, był niechętny do autoryzowania kolejnej wyprawy, jako że stracił wiarę w możliwości Pizarro. Jednak ostatecznie trzej wspólnicy hiszpańskiego konkwistadora przekonali gubernatora, który przyzwolił na organizację kolejnej podróży. W lipcu 1526 r. do Panamy przybył nowy gubernator - Pedro de los Rios i przejął urząd Dávili. Początkowo zatwierdził pomysł Pizarro. 10 marca 1526 r. Francisco Pizarro opuścił Panamę dowodząc dwoma statkami ze 160 ludźmi, na pokładzie znalazło się też kilka koni. Wkrótce po dotarciu do rzeki San Juan kompania rozdzieliła się. Pizarro pozostał na kolumbijskich terenach, aby dalej eksplorować nowe i często niebezpieczne tereny bagnistego wybrzeża Kolumbii. W tym czasie Almagro powrócił do Panamy po posiłki.
Główny pilot Pizarro, Bartolomé Ruiz kontynuował podróż na południe i po przecięciu równika znalazł i przejął tratwę z tubylcami z Tumbes. Ku uciesze wszystkich, tubylcy transportowali tekstylia, ceramiczne przedmioty i trochę złota, srebra i szmaragdów. Bogactwa te stały się głównym celem Ruiza w czasie tej ekspedycji. Niektórzy z tubylców zostali przejęci, aby służyć jako tłumacze. Następnie Ruiz wraz z ludźmi udali się na północ w kierunku San Juan, gdzie zastali Pizarro wraz z jego ludźmi wyczerpanych trudami ekspedycji. Niedługo potem Almagro przybił do portu obładowany zapasami i z posiłkami złożonymi z 80 rekrutów, którzy przybyli do Panamy z Hiszpanii odpowiednio zmotywowanych do działania. Znaleziska i znakomite wieści od Ruiza wraz z posiłkami od Almagro poprawiły humor Pizarro i jego zmęczonych kompanów. Zdecydowali się wrócić na terytorium odkryte wcześniej przez Ruiza. Po ciężkiej i pełnej przeciwności wyprawie, podczas której załoga musiała się zmierzyć m.in. z silnymi prądami czy wiatrem, ekspedycja dotarła do Atacames na wybrzeżach Ekwadoru. Tam znaleźli całą masę tubylców pod władzą Inków. Na nieszczęście konkwistadorów, wojowniczy duch ludzi, których napotkali i ich liczebność sprawiły, że Hiszpanie zdecydowali się nie schodzić na ląd. Po wielu kłótniach pomiędzy Pizarro a Almagro, zadecydowano, że Pizarro pozostanie w bezpiecznym miejscu w pobliżu wybrzeża, podczas gdy Almagro powróci do Panamy wraz z Luque, aby zebrać więcej posiłków.
Tym razem dwaj mężczyźni mieli jednak zabrać ze sobą dowody mające poświadczyć o zdobytym złocie i odkryciu bogatych w surowce terenów. Nowy gubernator Panamy, Pedro de los Rios, nauczony wcześniejszymi doświadczeniami z konkwistadorem i przypadkami śmierci niektórych osadników, którzy towarzyszyli Pizarro, odrzucił prośbę Almagro o dalsze finansowanie w obawie przed dalszymi porażkami. Co więcej, wysłał dwa statki dowodzone przez Juana Tafura,, które miały natychmiast sprowadzić Pizarro z powrotem do Panamy. Jednak ten nie miał zamiaru wracać. Zostało z nim jedynie 13 ludzi, którzy zostali potem ochrzczeni „Sławną Trzynastką”. Pozostała część załogi wybrała stronę Tafura. Ruiz odpłynął na jednym ze statków mając w planach dołączyć do Luque i Almagro, kiedy Ci próbowali sprowadzić posiłki. Wkrótce po tym jak statki odpłynęły, Pizarro i jego ludzie skonstruowali prowizoryczną łódź na której przepłynęli 75 mil na połnoc do La Isla Gorgona, gdzie spędzili kolejne 7 miesięcy czekając na wsparcie Almagro i Luque. Wróciwszy na Panamę, Luque udało się przekonać Pedro de los Rios o zaangażowaniu w wyprawę jeszcze jednego statku, pod warunkiem sprowadzenia Pizarro z powrotem w przeciągu pół roku i całkowitego zaniechania ekspedycji.
Almagro i Luque skorzystali z okazji i opuścili Panamę, niestety bez nowych rekrutów, płynąc w kierunku La Isla Gorgona. Po spotkaniu z Francisco, wszyscy jednogłośnie zdecydowali o kontynuowaniu podróży na południe. Do kwietnia 1528 r. kompania w końcu dotarła do północno-zachodnich terenów Peru, w pobliże regionu Tumbes. Dotarcie do celu było sukcesem, na który Hiszpanie długo czekali. Kompania została ciepło przyjęta, ugoszczona i starannie zaopatrzona przez rdzennych mieszkańców tych terenów. W kolejnych dniach Alonso de Molina i Pedro de Candia, dwóch ludzi Pizarro, zrobili rozpoznanie terenu i obaj powiadomili o bogactwach obecnych na tych terenach, w tym licznych dekoracji ze srebra i złota zdobiących rezydencję lokalnego władcy oraz o uwadze, jaką darzyli ich tubylcy. Hiszpanie zobaczyli również po raz pierwszy peruwiańskie lamy, które Pizarro nazwał „małymi wielbłądami”. Tubylcy zaczęli nazywać Hiszpanów „Dziećmi słońca”, ze względu na ich jasną cerę i świecące zbroje. Pizarro zaś cały czas utrzymywał dobre relacje z monarchą Tumbes. To wszystko razem świadczyło o ogromnym bogactwie i sile Peruwiańczyków. Konkwistadorzy zdecydowali się powrócić do Panamy, aby przygotować ostateczną ekspedycję, tym razem mającą na celu podbicie Imperium.
Planowano zabrać więcej rekrutów i zapasów niż w poprzednich wyprawach. Jednak przez wyjazdem Pizarro i jego ludzie popłynęli na południe, aby zobaczyć czy wzdłuż wybrzeża jest cokolwiek interesującego do znalezienia. W trakcie powrotu do Panamy, Pizarro pobieżnie zatrzymał się w Tumbes, gdzie dwóch jego ludzi zdecydowało się pozostać, aby nauczyć się języka i zwyczajów zamieszkałego tam społeczeństwa. Dowódca ekspedycji dostał również dwóch peruwiańskich chłopców, żeby ci nauczyli się Hiszpańskiego pod jego pieczą. Ich ostatnim przystankiem była La Isla Gorgona, gdzie pozostało dwóch chorych członków załogi. Po przynajmniej 18 miesiącach na wyprawie, Pizarro i jego kompania dobili do brzegów Panamy, aby przygotować się na finalną ekspedycję. Kiedy nowy gubernator Panamy, Pedro de los Rios, odmówił pozwolenia na trzecią ekspedycję na południe, współpracownicy Pizarro namówili konkwistadora, aby ten opuścił Panamę tak czy tak i odpowiadał bezpośrednio przed królem.
Powrót Pizarro do Hiszpanii
Hiszpan wypłynął z Panamy do Hiszpanii na wiosnę 1528 r., towarzyszyli mu min. Pedro de Candia, kilku tubylców, lamy a także próbki tkanin, złoto i srebro. Pizarro dotarł do Sevilli wczesnym latem. Król Hiszpanii, który przebywał wtedy w Toledo, rozmawiał z Pizarro i słyszał o jego wyprawach. Konkwistador w rozmowie królem opisywał eksplorowane tereny jako bogate w złoto i srebro i jako mające potencjał jako nowo zdobyte ziemie Królestwa Kastylii. Król, który wkrótce miał się udać do Włoch, był pod wrażeniem i obiecał wspierać podbój Peru. Królowa Izabela Portugalska, podczas nieobecności męża, podpisała jednak Capitulación de Toledo, 6 lipca 1529 r. Był to oficjalny dokument pozwalający Pizarro na podbój Peru. Pizarro zyskał tytuły: gubernatora, kapitana-generała, Adelantado czy Alguacil Mayor Nowej Kastylii w odległości 200 lig wzdłuż nowo odkrytego wybrzeża.
Ostateczny podbój Peru i założenie Limy
Rok później ekspedycja złożona z trzech statków, 180 ludzi i 27 koni wypłynęła w pełne morze 27 grudnia 1530 r. W 1531 r. Pizarro ponownie dopłynął do wybrzeży w okolicach Ekwadoru. Almagro pozostał na tych terenach, aby zebrać więcej rekrutów. Mimo tego, że głównym zadaniem Pizarro było dopłynąć i zakotwiczyć w Tumbes, jak w trakcie wcześniejszych ekspedycji, musiał zmierzyć się z mieszkańcami wyspy Puná w Bitwie pod Puná. W bitwie trzech lub czterech Hiszpanów zostało zabitych i wielu rannych. Niedługo potem, Hernando de Soto, inny konkwistador, który dołączył do ekspedycji, dotarł z posiłkami złożonymi ze 100 ludzi i koni, aby wesprzeć Pizarro i popłynął z nim do Tumbes.
Okazało się, że miejsce to jest doszczętnie zniszczone i opuszczone. Konkwistadorzy oczekiwali, że osadnicy zniknęli lub zmarli w wyniku niewiadomych okoliczności. Wodzowie wyjaśnili jednak, że okrutne plemienia Punijczyków zaatakowały Tumbes i zrabowały je. Jako że Tumbes nie mogło dalej pozwolić sobie na zapewnienie gościom bezpiecznych warunków, Pizarro poprowadził wyprawę wgłąb terytorium w maju 1532 r. i założył tam pierwszą hiszpańską osadę w Peru, San Miguel de Piura.
Zostawiając 50 ludzi w osadzie pod dowództwem Antonio Navarro. Pizarro kontynuował podbój wspomagany przez 200 ludzi. 24 września 1532 r. po przybyciu do Zaran, de Soto został wysłany do peruwiańskich garnizonów w Caxas. Po tygodniu powrócił z samym ambasadorem Inków, z prezentami i zaproszeniem na odwiedziny władcy Inków w jego obozie. Po tym jak Atahualpa odmówił zostania wasalem króla Karola V, Pizarro zdecydował się na zaatakowania Inków, co przerodziło się w Bitwę pod Cajamarca, która miała miejsce 16 listopada 1532 r.. Atahualpa nie był skory tolerować obecność Hiszpanów na jego ziemi, ale został porwany przez Pizarro w czasie Bitwy pod Cajamarca. Za wypuszczenie cesarza zarządzono okup. Atahualpa wypełnił cały pokój złotem, ale Pizarro oskarżył go o różne przestępstwa i doprowadził do jego egzekucji, która miała miejsce 26 lipca 1533 r. Niektórzy towarzysze Pizarro uznali, że ten przekroczył swoją władzę. Tego samego roku, Pizarro wkroczył do stolicy Inków, Cuzco i dopełnił swojego podboju Peru.
W styczniu 1535 r. hiszpański podróżnik założył miasto Lima, które uznawał za swoje największe osiągnięcie. Niesnaski pomiędzy Pizarro a jego długoletnim towarzyszem broni, Diego Almagro nasiliły się w trakcie Bitwy pod Las Salinas. Almagro został pojmany i stracony a 26 czerwca 1541 r., a jego syn, Diego de Almagro „El Mozo”, zamordował Pizarro w Limie.
Wyprawy Francisco Pizarro
Źródło: Wikipedia
Polecane teksty:
Wielkie odkrycia geograficzne
Historia epoki wielkich odkryć georgaficznych. Rozwój żeglarstwa, przyczyny działania odkrywców i skutki dla cywilizacji w XV i XVI wieku.
Czytaj dalej
Marynizm i malarstwo marynistyczne
Historia sztuki i malarstwa marynistycznego. Co inspirowało artystów do tworzenia swoich dzieł z elementami morskimi. Jakie były największe dzieła kolejnych epok.
Czytaj dalej
Film Wyprawa Magellana
Wyprawa Magellana to animowana podróż dookoła Ziemi z barwnymi przygodami, życiem na statku, dziką przyrodą oraz wątkiem miłosnym.
Czytaj dalej